Is een narcistische opvoeding de oorzaak van narcisme, of is het slechts één van de oorzaken? Over hoe narcisme precies ontstaat is de wetenschap nog niet helemaal uit. Wel is er een verband aangetoond tussen ouders die hun kinderen overwaarderen en narcisme. Vooral kinderen in westerse landen krijgen een narcistische opvoeding…
Twee theorieën
Over het ontstaan van narcisme bestaan twee hoofdtheorieën. Volgens de een ontstaat het doordat ouders hun kinderen teveel overwaarderen. Ze behandelen als kleine prinsen en prinsessen.
Volgens de andere theorie kan ook het andere uiterste tot narcisme leiden. Zo kunnen kinderen die geen complimenten van hun ouders krijgen dit zelf in gaan vullen en zichzelf overwaarderen. Voor deze theorie is echter onvoldoende bewijs.
Onderzoek naar narcistische opvoeding
Onder leiding van ontwikkelingspsycholoog Eddie Brummelman werd een groot onderzoek gedaan naar de invloed van opvoeding op de ontwikkeling van narcisme.
565 Nederlandse kinderen in de leeftijd van 7 t/m 11 jaar, alsmede hun ouders, werden onderzocht. Zowel de ouders als de kinderen vulden twee jaar lang elk half jaar een vragenlijst in.
De ouders kregen vragen en stellingen voorgelegd met betrekking tot overwaardering van hun kind. Een van de stellingen was bijvoorbeeld: “Mijn kind is specialer dan andere kinderen”.
Bij de kinderen werd onderzoek gedaan naar narcisme en zelfwaardering. Zij kregen stellingen voorgelegd als: “Kinderen als ik hebben recht op iets extra’s” en “Ik ben tevreden met mezelf”.
Volgens Brummelman zit er een groot verschil tussen narcisme en zelfwaardering. Daar waar kinderen met een hoge zelfwaardering tevreden zijn met zichzelf, daar vinden narcistische kinderen zichzelf beter dan anderen.
Narcistische opvoeding door ouderlijke overwaardering
Brummelman komt tot de conclusie dat ouderlijke overwaardering, dus niet gebrek aan ouderlijke warmte, maakt dat kinderen tot narcist worden opgevoed.
Kinderen die door hun ouders worden overgewaardeerd ontwikkelen meer narcistische trekken dan andere kinderen. Daarentegen, wanneer ouders een gebrek aan warmte tonen ontwikkelen de kinderen juist een lagere zelfwaardering.
Brummelman concludeert dat kinderen zichzelf gaan zien zoals ze worden gezien door hun ouders. Wanneer ouders denken dat hun kind superieur is aan anderen en meer rechten heeft dan anderen, dan kunnen kinderen dat beeld overnemen.
Doch overwaardering is niet de enige oorzaak van narcisme. Ook andere factoren zoals erfelijkheid en temperament spelen hierbij een rol.
Narcistische ouder
Kinderen die in een gezin met een narcistische ouder opgroeien ontwikkelen zich meestal in twee richtingen. Ofwel ze worden ook narcistisch, of ze worden codependent. Laatstgenoemde is eigenlijk het tegenovergestelde van narcisme, doch de oorzaak is hetzelfde.
Zowel iemand met codependentie als iemand met narcisme zoekt diens zelfvertrouwen buiten zichzelf. Beide overwaarderen ze wat anderen van hen denken. Een narcist ‘overleeft’ door anderen te manipuleren en te misbruiken. De codependent wil juist altijd aardig gevonden worden en conflicten vermijden. Beide hebben dus een verschillende oplossing voor hetzelfde probleem.
De kinderen van een narcistische ouder worden verschillend behandeld. Het meest temperamentvolle kind krijgt de rol van lieveling toebedeeld. Daarentegen krijgt het meest gevoelige kind de rol van zondebok toebedeeld. Het kind dat opgroeit tot narcist is meestal de lieveling. De zondebok ontwikkelt zich meestal tot codependent.
Lees ook het artikel ‘codependentie en Narcisme’ >>
Naamkeuze en narcistische opvoeding
Vroeger was het gebruikelijk je kinderen te vernoemen naar familieleden. Meestal de ouders of grootouders. Daardoor kwamen bepaalde namen veel voor. Tegenwoordig is de trend juist om kinderen een unieke naam te geven.
Volgens Brummelman zijn ouders die hun kind overwaarderen geneigd een bijzondere naam te kiezen. Vaak hebben deze ouders zelf ook narcistische trekken.
Narcistische ouders zien hun kinderen als een verlengstuk van henzelf. Door hun kinderen een aparte naam te geven en hen over te waarderen denken ze zelf bewondering te krijgen.
Veranderende trend in opvoeding
Misschien ben ik zelf niet zo’n goed voorbeeld. In het artikel ‘Narcistische moeder’ kun je lezen dat ik de zondebok was in een gezin met een narcistische ouder. Doch in de jaren 80 begon het me op te vallen dat kinderen een veel grotere mond hadden dan mijn generatie op die leeftijd.
Zo sprak mijn vader in die tijd een keer een jongen aan op zijn gedrag. Het kind schold hem uit en riep “Wat heb ik met jou te maken?”. Een buurman lachte er wat om. “Ja die jongen is niet op z’n mondje gevallen”, zei hij.
Voor het gedrag van dit jongetje was dus geen algemene afkeuring. Er was zelfs enige waardering! En dat brengt ons bij de vraag of een bepaalde generatie wellicht een wellicht meer narcistische opvoeding krijgt dan eerdere generaties.
‘Self-esteem movement’
Volgens Brummelman ontstond de trend om kinderen op een voetstuk te plaatsen in de Verenigde Staten van Amerika.
In de zestiger jaren ontstond in Californië de ‘self-esteem movement’. Uitgangspunt van deze beweging was dat een lage zelfwaardering ten grondslag lag aan allerlei problemen, zoals agressie, geweld en depressie.
Mensen die daarin geloofden dachten de zelfwaardering van hun kinderen op te moeten krikken door hen te overspoelen met complimenten.
Ook nu nog geloven veel ouders dat kinderen veel complimenten nodig hebben. Dat blijkt uit het onderzoek, aldus Brummelman.
Voeden we onze kinderen op tot narcisten? Wat is jouw mening? Laat het weten in een reactie. Kennis is macht!
Wil je Herstellen van Narcistisch Misbruik?
