Enige tijd geleden gaf ik een live webinar. Aan het eind beantwoorde ik vragen van de deelnemers. Een van die vragen was waaraan je een narcist herkennen kunt bij de allereerste ontmoeting. Het zou veel mensen een hoop ellende besparen wanneer een pathologisch narcist makkelijk herkenbaar zou zijn. Doch helaas, dat zijn ze niet…
Ik antwoordde dat dat niet makkelijk was omdat een narcist zich bij een eerste ontmoeting altijd van zijn of haar beste kant zal laten zien. Vervolgens noemde ik een aantal gewoontes van narcisten op die de alarmbellen moeten doen rinkelen.
In dit artikel ga ik dieper op deze vraag in en probeer helder te krijgen hoe je een narcist zo snel mogelijk kunt herkennen. Dit uiteraard zonder iedereen meteen het etiketje van narcist op te plakken.
Hieronder beschrijf ik een aantal kenmerken waaraan je een narcist herkennen kunt.
De openlijke narcist herkennen
Openlijke narcisten lopen al gauw op te scheppen over wat ze allemaal hebben gedaan en bereikt.
Om hier een voorbeeld van te geven: Ik werkte ooit op een kantoor waar op een dag een nieuwe werknemer werd rondgeleid en aan iedereen werd voorgesteld. Zo ook aan mij.
Opscheppen
Deze nieuwe werknemer liep maar op te hakken wat hij bij zijn vorige werkgever allemaal wel niet had gedaan. Als je hem mocht geloven had hij de hele zaak gered.
Het was lang voordat ik kennis nam van de narcistische persoonlijkheid, doch iets stond mij in hem tegen.
Dat hij duidelijk openlijke narcistische kenmerken had zou al gauw blijken. Wanneer we tijdens de pauze lol met elkaar hadden, en hij niet in het middelpunt van de belangstelling stond, zag je de frustratie van hem afdruipen.
Telkens probeerde hij er dan tussen te komen en het gesprek over te nemen. Wanneer hem dat niet lukte raakte hij zichtbaar alsmaar meer gefrustreerd.
Anderen naar beneden halen
Wanneer een andere collega een fout maakte was hij helemaal in zijn nopjes. Steevast kwam dan de opmerking: “Een fout maken is menselijk, het zijn alleen altijd de stommelingen die de meeste fouten maken”.
Op een keer had hij zelf een fout gemaakt en kreeg hij die opmerking van mij terug. Dit smaakte hem niet en hij reageerde hoogst verontwaardigd.
Pas toen ik jaren later over de narcistische persoonlijkheidsstoornis las (Zie ook het artikel: Narcistische moeder) viel het kwartje voor wat betreft deze collega.
De kenmerken waaraan je een narcist herkennen kunt
In dit korte verhaal zitten al verschillende gedragingen waaraan je een openlijke narcist herkennen kunt:
- Het opscheppen en de eigen prestaties overdrijven.
- De prestaties van anderen naar beneden halen en plezier hebben wanneer een ander een fout maakt.
- Er niet tegen kunnen wanneer hij terugkrijgt wat hij altijd aan anderen uitdeelt.
- Er niet tegen kunnen wanneer zij niet in het middelpunt van de belangstelling staan.
Nou maakte deze collega zichzelf waarschijnlijk wijs dat hij heel populair was. Doch achter zijn rug om lachten de andere collega’s hem uit.
Zo was hij een keer vrij om te zeilen. Een collega merkte op dat we dan weer stoere verhalen konden verwachtten hoe hij de hele vloot had gered. Een andere collega voegde er nog aan toe dat we dat dan een week lang moesten aanhoren.
De verborgen narcist herkennen
Nadat ik tijdens het webinar een aantal kenmerken van een openlijke narcist had benoemd kwam de logische vervolgvraag: Ja maar, hoe herken je dan een verborgen narcist?
Een verborgen narcist herkennen is nog een stuk lastiger. De reden zit al opgesloten in de naam, ze verbergen het.
De verborgen narcist loopt niet op te hakken, doch wil wel in het middelpunt van de belangstelling staan. Hierbij gaan ze veel subtieler te werk dan de openlijke narcist.
Vaak spelen ze het zorgzame typ, terwijl ze dat helemaal niet zijn. Het welzijn van een ander interesseert ze geen moer.
Anderen worden op geraffineerde wijze tegen elkaar uitgespeeld. Ze maken krenkende opmerkingen naar hun slachtoffer toe die anderen niet opmerken. En wanneer het slachtoffer dan reageert is iedereen verbaast over de in hun ogen overtrokken reactie.
Wanneer je een verborgen narcist voor het eerst ontmoet zullen ze al gauw zielige verhalen ophangen. Over hoe goed ze wel niet zijn maar ondertussen zo slecht worden behandeld door hun vorige partner of kinderen.
Een ander kenmerk van een verborgen narcist is de gemaakte persoonlijkheid. Ze faken hun emoties omdat ze die niet hebben. Nou ja, één emotie hebben ze wel… Woede!
Ook hebben ze geen gevoel voor humor. Sommigen lachen wel om de dingen waar ze geacht worden om te lachen, maar dan is dat op een gemaakte manier.
Het enige waar een narcist echt van geniet is andermans leed. Helemaal wanneer de narcist dat heeft veroorzaakt.
Vroeger als kind viel het mij al op dat mijn narcistische moeder nergens om lachte. Dat terwijl mijn vader wel veel gevoel voor humor heeft, hetgeen ik van hem heb geërfd. Soms vroeg ik haar weleens waarom ze nooit lachte. Daar kwam dan nooit een antwoord op. Maar nu weet ik het antwoord…
Een narcist herkennen in een relatie
Het is zeker niet makkelijk een narcist te herkennen. Wanneer dat wel het geval zou zijn zouden niet zoveel mensen in een relatie met een narcist stappen. Dit komt overigens ook doordat bij de massa helaas weinig bekend is over ziekelijk narcisme en de verwoestende gevolgen daarvan.
Wanneer je reeds in een relatie met een mogelijke narcist zit zijn er een aantal kenmerken die de alarmbellen moeten doen rinkelen. Hieronder noem ik er een aantal.
Dubbele persoonlijkheid
Narcisten hebben een dubbele persoonlijkheid. In een groep zijn ze anders dan één op één met hun slachtoffer. Wanneer iemand je binnenshuis slecht behandeld, maar buitenshuis aardig en sociaal doet is de kans groot dat je met een narcist te maken hebt.
Onveilige relatie
In een relatie met een narcist zul je je nooit veilig voelen. Zo kan een narcist je een stiltebehandeling geven door je volledig te negeren.
Ook kunnen ze in je bijzijn gaan flirten met anderen. Dat betekent niet dat ze ook daadwerkelijk vreemdgaan. Ze doen dit om de partner onzeker te laten voelen. En deze onzekerheid voedt hen.
Narcisten willen dat anderen zich onzeker voelen zodat ze zelf het gevoel hebben zelfverzekerd te zijn. Wat ze eigenlijk helemaal niet zijn.
Het is altijd jouw fout…
Een narcist zal nooit de verantwoordelijkheid nemen voor een fout. Ze weten het altijd zo te draaien dat het slachtoffer fout zat. Doormiddel van manipulatie geven ze het slachtoffer het gevoel dat deze overdreven reageerde.
In het perspectief van de narcist doen ze zelf nooit iets fout, maar ligt het altijd aan de ander. En dit kunnen ze met zoveel overtuiging brengen dat het slachtoffer aan diens eigen waarneming gaat twijfelen.
Geen empathie
Narcisten hebben geen empathie. Doch vooral de verborgen narcist kan dit wel goed faken.
Een typische situatie waaraan je een narcist herkennen kunt is de volgende:
De vermoedelijke narcist maakt, wanneer er niemand anders bij is, een hele nare opmerking tegen jou. Wanneer je dan laat merken dat die opmerking je pijn heeft gedaan zal een normaal iemand excuses maken. Maar niet een narcist, tenzij het is om je te manipuleren.
Een narcist doet er meestal nog een schepje bovenop wanneer het slachtoffer een beroep doet op diens empathie, die er niet is. Dus in plaats van een verontschuldiging komt er nog een rotopmerking.
Nooit een oprecht compliment
Een narcist geeft nooit een oprecht compliment. De enige gelegenheid waarbij ze complimenten geven is bij het manipuleren.
In de eerste fase van een relatie met een narcist wordt je zogenaamd met liefde overweldigd. Men noemt dit “love bombing”. In werkelijkheid is deze liefde gespeeld en heeft alleen maar tot doel het slachtoffer in diens web van misbruik te trekken.
Wanneer het slachtoffer naar het oordeel van de narcist ver genoeg in het web is getrokken stoppen de complimenten.
Tot zover mijn uitgebreide antwoord in blogvorm over hoe je een narcist herkennen kan. Herken je er dingen in of heb je aanvullingen? Deel het in een reactie. Kennis is macht!
Wil je Herstellen van Narcistisch Misbruik?
