Iedereen die ooit met narcistisch misbruik te maken heeft gehad zal waarschijnlijk wel bekend zijn met de term flying monkeys. Dit is een aanduiding voor mensen die zich voor het karretje van de narcist laten spannen en hen helpen bij de psychische terreur jegens het slachtoffer.
Wat zijn Flying Monkeys?
De term flying monkeys is afkomstig uit de film The Wizard of Oz. Tegenwoordig is dit een term in de populaire psychologie die voornamelijk wordt gebruikt in de context van psychisch misbruik door een narcist of psychopaat.
Volgens psychologie-auteur Angela Atkinson zijn flying monkeys meestal onbewust gemanipuleerde mensen die de laster over het slachtoffer geloven. Maar ook is het mogelijk dat ze zelf ook narcist zijn.
Soorten flying monkeys
Narcisme-expert en auteur Sam Vaknin onderscheidt drie hoofdgroepen flying monkeys:
- Vrienden van de misbruiker
- Kennissen van het slachtoffer die worden gemanipuleerd
- Gezagsdragers die worden gemanipuleerd
Beweegredenen van flying monkeys
Veruit de meeste flying monkeys zijn gemanipuleerd door de misbruiker. Vaak denken ze de goede partij te hebben gekozen doordat ze alles geloven wat de (in dit geval) narcist over het slachtoffer heeft verteld. Ze zien de dader als het slachtoffer en omgekeerd.
Het werkelijke slachtoffer staat hierdoor vaak helemaal alleen tegenover een groep gemanipuleerde handlangers van de dader. Maar er zijn ook flying monkeys die zelf narcistische trekken hebben, of andere sadistische neigingen.
Voorbeelden van flying monkeys
Als kind van een narcistische moeder ben ik er heel wat tegengekomen in mijn leven. Aan de hand van mijn eigen ervaring geef ik voorbeelden van verschillende soorten flying monkeys.
De onderwijzeres
Gedurende mijn schooltijd heeft mijn narcistische moeder deel uitgemaakt van de oudercommissies van mijn scholen. Naar ik nu vermoed heeft ze mij hier zwart gemaakt. Getuige het feit dat leerlingen van andere klassen met verhalen kwamen over hoe erg ik mij thuis zou gedragen.
In feite waren zowel het onderwijzend personeel als de andere ouders (die het doorvertelden) en hun kinderen de flying monkeys van mijn narcistische moeder. Terwijl ik slachtoffer van psychisch geweld was dachten zij dat ik thuis een rotjongen was.
Lees ook het artikel “Narcistische moeder” >>
Als gevolg daarvan hadden vrijwel alle onderwijzers en onderwijzeressen een hekel aan mij. Maar er was één die de kroon spande en dat was in de tweede klas van de lagere school.
Het is niet mijn gewoonte om hier iemands naam te noemen, maar in dit geval doe ik dat wel. Juffrouw Vlietstra heette deze afschuwelijke heks.
Rekenen
Tijdens het rekenen liep ik volledig vast omdat ik teveel doordacht. Toen we sommen vanaf het getal twintig kregen analyseerde ik het woord twintig. In twin herkende ik twee, maar wat was dan tig?
Ik vroeg aan juffrouw Vlietstra wat “tig” was. Dat kan van alles zijn was het antwoord. Daar kon ik natuurlijk niets mee en dus liep ik helemaal vast. Doch op enige nadere uitleg, dat twintig gewoon een woord voor het getal na 19 was, hoefde ik niet te rekenen.
Ik raakte achterop met rekenen en moest voor straf zo’n beetje elke vrije woensdagmiddag nablijven. Bovendien kreeg ik elk weekend een lading strafwerk mee. Ook brulde ze me regelmatig toe “Het is niet dat je het niet snapt, je bent gewoon lui!”.
Zowel juffrouw Vlietstra als mijn narcistische moeder leken er een satanisch genoegen in te scheppen om mij te kwellen. Zo zei mijn narcistische moeder eens triomfantelijk dat ik het komende weekend misschien wel het hele rekenboek moest doen. “Dat is veel hé”, zei ze er gemeen lachend bij.
Heel veel later las is dat hoogbegaafden veel te ver doordenken en daardoor slechte cijfers halen op school. Op IQ-testen scoor ik altijd boven de 130. Alleen op het onderdeel rekenen scoor ik zeer laag. Ik denk (weet eigenlijk wel zeker) dat dit een gevolg is van deze periode.
Geen genade
En ook van de kant van juffrouw Vlietstra hoefde ik niet op genade te rekenen. Toen ik weer eens op woensdag moest blijven, terwijl alle andere kinderen naar huis mochten, begon ik te huilen. Een paar meisjes hadden medelijden met me. “Ik vind het wel flauw van juf”, zei een van hen. Doch de juf gaf geen krimp en ik kon mijn vrije middag weer op school doorbrengen.
Op een keer liet ik op vrijdagmiddag mijn strafwerk op school achter bij de kapstok. Dan zou ik het het weekend niet hoeven doen en kon ik op maandag zeggen dat ik het was vergeten, zo dacht ik.
Doch ik was amper thuis of mijn narcistische moeder kwam triomfantelijk aanlopen met het strafwerk. Juffrouw Vlietstra had het gevonden en een andere leerling opdracht gegeven het langs te brengen.
Je kunt wel nagaan wat het gevolg was. Ik werd uitgekafferd door mijn moeder. En op maandag deed flying monkey juffrouw Vlietstra er nog een schepje bovenop. “En je hebt dat expres laten liggen!” brulde ze me toe.
Het was voor het eerst dat ik het woord expres hoorde, doch ik begreep dat dit met opzet moest betekenen. En zo leerde ik de betekenis van het woord expres. Heb ik toch nog wat van haar geleerd.
Belachelijk gemaakt
Ook werd ik regelmatig tegenover de andere leerlingen door haar belachelijk gemaakt. Zo moesten we voor taal ooit een aantal losse zinnen uit gezegden combineren tot ze weer een gezegde vormden.
Een aantal van deze gezegden kende ik niet (ik was tenslotte pas 7 jaar) waardoor ik verkeerde combinaties had gemaakt. Hoogstwaarschijnlijk hadden een aantal van mijn klasgenoten dat ook, echter werden míjn fouten in geuren en kleuren voorgelezen waarna ik vervolgens door de rest van de klas werd uitgelachen.
Op een keer zat ik wat onderuitgezakt in de schoolbank. Toen ik bijna weggleed zette ik mijn handen vlak op het tafelblad met schriften, om te voorkomen dat ik van mijn stoel zou glijden.
“Moet je nou toch eens kijken wat Herman weer doet”, zei juffrouw Vlietstra op theatrale toon. “Hij ziet dat die som fout is en nou probeert hij het met zijn vingers uit te gummen”.
Een buitengewoon idiote interpretatie van hetgeen er gebeurde. Het idee dat ik mijn handen vlak op de tafel zet om iets uit te gummen. Bovendien kon ze vanaf die afstand helemaal niet zien of die som fout was. Doch dat besefte ik toen nog niet.
Alles dat ik deed werd op deze manier negatief geïnterpreteerd. Ook heeft ze me eens op theatrale wijze een nul gegeven. “Ik geef niet gauw een nul, maar jij krijgt er een!”, brulde ze me ten overstaan van de klas toe.
En zo was de tweede klas van de lagere school een ware hel voor me. Aan het vak rekenen heb ik altijd een hekel gehouden. En nog steeds loopt mijn brein helemaal vast wanneer ik een moeilijke rekensom zie waarvan ik niet meteen het antwoord weet.
Was deze flying monkey zelf een narcist?
Ondanks deze afschuwelijke behandeling die ik van haar kreeg stond juffrouw Vlietstra bekend als een lieve juffrouw. Waarschijnlijk zocht ze er een gemakkelijke prooi uit die ze het leven tot een hel maakte en deed ze lief tegen de anderen…
Dat voedt de gedachte dat deze juffrouw Vlietstra misschien zelf ook wel eens een narcist geweest kon zijn. Bewijs heb ik hiervoor natuurlijk niet. Maar dat het een uiterst toxisch persoon was met hele gemene streken en ondertussen een ideaal imago ophoudend, moge duidelijk zijn.
Toen ik later als volwassene de website Schoolbank.nl ontdekte las ik over haar de volgende tekst: “En dan de surrogaat-oma juffrouw Vlietstra. Een fantastisch mens”.
Mijn handen jeukten om hier op te reageren en eens een boekje open te doen over dat “fantastische mens”. Doch ik heb het toen wijselijk niet gedaan. Dus bij deze alsnog op mijn eigen website.
Ikke ikke ikke en de rest kan stikken
We blijven nog even op de lagere school. In de vierde klas had ik een onderwijzer die over het algemeen aardiger tegen me was dan de voorgangers. Dit was in de tijd dat ik elke avond door mijn moeder de huid kreeg vol gescholden en voor egoïst werd uitgemaakt. Dit beschrijf ik uitgebreid in het artikel “Narcistische moeder”.
Het was in deze tijd dat deze onderwijzer zich tijdens de les ineens tot mij wendde en begon te zingen “Ik pik alles in…”. Hoe de tekst precies verder ging weet ik niet meer precies, maar het slot weet ik nog maar al te goed: “Ikke ikke ikke en de rest kan stikken”.
Het was precies deze zin die ik elke avond hoorde van mijn narcistische moeder. Daarbij een woedende blik in de ogen en agressieve gebaren makend.
Ik dacht toen dat het toeval was, maar met de kennis van nu denk ik dat mijn moeder toen op de laatste ouderavond heeft verteld wat voor egoïst ik wel niet was.
En daarmee had deze aardige meester zich ook tot flying monkey van mijn narcistische moeder gemaakt. Hem zou ik willen scharen in de categorie gemanipuleerde gezagsdragers.
De schoonmaakster
We schrijven begin jaren tachtig als mijn ouders een schoonmaakster aannemen. Het was een nogal overdreven theatraal type. Grote kans dat je haar ooit eens hebt gezien, want ze verstoorde ooit een show van Paul de Leeuw. De video die iemand daarvan had gemaakt ging viraal.
Ze zou zich ontpoppen tot een van de grootste flying monkeys van mijn narcistische moeder. Nadat laatstgenoemde eerst had geprobeerd mij in een internaat te krijgen richtte ze haar pijlen op papa. Ze dreef hem in een inrichting.
Toen hij na twee jaar weer thuis zou komen begon mijn moeder zich steeds agressiever te gedragen. Ook dit wordt uitgebreid beschreven in het artikel “Narcistische moeder”.
Deze schoonmaakster is hier getuige van geweest, doch ze bleef gedwee aan de kant van mijn moeder staan. In haar bijzijn heeft mijn narcistische moeder zelfs koffie in het gezicht van mijn vader gegooid.
Wanneer iemand je hete koffie in het gezicht zou gooien ligt het voor de hand dat je diegene een knal voor zijn of haar kop verkoopt. Doch mijn vader bleef ogenschijnlijk rustig en pakte alleen haar polsen vast. Waarschijnlijk omdat hij al helemaal getraumatiseerd was door haar gedrag.
Later zou deze schoonmaakster zeggen dat ze vooral was geschrokken van de reactie van mijn vader. Dus niet het feit dat mijn moeder met koffie gooide had haar geshockeerd, maar het uitblijven van geweld van mijn vaders kant. Mijns inziens een zeer eigenaardige waarneming…
De laatste getrouwen
Wat voor vreselijke dingen mijn narcistische moeder ook deed, ze bleef haar als het slachtoffer zien. En de echte slachtoffers zag ze als de daders. Waarschijnlijk behoort ze nu tot haar laatste getrouwen.
Deze vrouw die ooit als schoonmaakster in ons leven kwam schaar ik onder de vrienden van de misbruiker. Waarschijnlijk iemand die heel makkelijk te manipuleren is, met zelf ook enkele Cluster B-trekjes.
Cluster B is een groep van persoonlijkheidsstoornissen welke wordt gebruikt in de psychiatrie. De officiële omschrijving van stoornissen in Cluster B is: Theatraal, emotioneel of grillig gedrag. Hieronder valt ook de narcistische persoonlijkheidsstoornis.
De buurvrouw
In het artikel “Narcistische moeder” vertel ik over een buurvrouw die in de periode van de scheiding de kant van mijn narcistische moeder koos. Op een keer vingen mijn zus en ik op dat ze met onze moeder stond te praten en vreselijk af gaf op pappa.
Na een lange periode vol ellende kwam er enig licht aan het einde van de tunnel toen papa het pand dat onze narcistische moeder hem afhandig had gemaakt terugkocht. Daarmee ging hij weer naast genoemde buurvrouw wonen.
Tijdens deze periode heeft deze buurvrouw zich een echte flying monkey getoond door papa te pesten. Dat ging o.a. door uitwerpselen voor de deur te leggen en het blokkeren van de steeg waarop mijn vader recht van overpad had.
Deze buurvrouw zou ik willen scharen onder gemanipuleerde vrienden van de misbruiker. Maar ik kan me toch niet aan de indruk onttrekken dat deze zelf ook enkele sadistische trekken heeft, gezien haar pesterijen.
De psychopaat
Eind jaren 90 kwam ik terecht in de banenpool. Op een dag kwam hier een voor mij nieuwe collega, die er voor mijn tijd al eens eerder had gewerkt. Het bleek dat hij toen iemand tot en met had lopen pesten. En ditmaal was ik diegene die hij moest pesten.
Wat me toen het meest teleurstelde was dat collega’s met wie ik tot dan toe altijd goed kon opschieten erom zaten te lachen wanneer hij mij pestte. Er was slechts één die het voor me op nam.
Hij kon diegene nog van de eerdere periode en sprak hem ook aan op zijn vorige slachtoffer. Dat was ene Jelle. De collega die het voor me opnam noemde Jelle een zielige jongen en zei dat zo iemand er helemaal aan onderdoor kon gaan door zijn gepest.
Doch de pestkop toonde geen enkel berouw en lachte erom. “Haha, snelle Jelle”, zei hij. Het leek alsof hij nog steeds genoot van zijn pesterijen uit het verleden. Om deze reden heb ik dan ook een sterk vermoeden dat het hier om een psychopaat gaat.
Ook voor mij had hij geen genade. Nadat ik door het gepest enkele weken overspannen thuis had gezeten ging hij gewoon door. Het resulteerde er uiteindelijk in dat ik voor langere tijd overspannen in de ziektewet kwam.
Naast de flying monkeys die ik als meelopers zou willen kwalificeren was er ook nog iemand die actief meedeed. Ik vermoed dat deze bang was het volgende slachtoffer te worden.
De spion
We maken een sprong in de tijd en zijn aanbeland in 2006. Mijn zus had dat jaar het contact met onze narcistische moeder verbroken. En een nieuwe flying monkey diende zich aan. Deze woonde ook nog eens op een strategische plek, tegenover de woning van mijn zus.
Alles wat daar gebeurde vertelde ze aan mijn moeder. Later hoorde ik van m’n zus dat onze moeder daar ook weleens oppaste en hen zo mooi in de gaten kon houden.
Deze flying monkey zou ik willen scharen in de categorie gemanipuleerde vrienden van de misbruiker. Waarschijnlijk gelooft ze alles wat onze narcistische moeder haar wijs maakt en denkt een goede zaak te dienen.
Hoe om te gaan met flying monkeys?
Als kind kon ik me niet onttrekken aan de flying monkeys van mijn narcistische moeder. Doch als volwassenen kan ik dat wel. Dat is dan ook het advies dat ik meegeef.
Proberen de flying monkeys te overtuigen dat ze de verkeerde kant hebben gekozen is totaal zinloos. Veelal zijn ze zo gemanipuleerd dat ze je toch niet geloven. En hoe harder je het probeert, des te meer zullen ze het als een bevestiging zien van hetgeen de narcist ze over jou heeft verteld.
Probeer daarom deze flying monkeys, net als de narcist zelf, zoveel mogelijk op afstand te houden. Mocht je toch met ze te maken hebben, pas dan goed op wat je ze verteld. Ze zullen namelijk alles overbrengen naar de narcist.
Maak ook niet de fout om je narcist via flying monkeys toe te spelen dat je hem of haar als narcist ontmaskerd hebt. Wanneer dit bij de narcist komt zal die alles omdraaien. En raad eens wie dan als narcist te boek komt te staan?
Lees ook het artikel “7 Valkuilen voor slachtoffers van narcistisch misbruik“
Tot zover mijn artikel over flying monkeys, met voorbeelden uit mijn eigen leven. Heb je opmerkingen, of nog andere voorbeelden? Deel het in een reactie. Kennis is macht!
Wil je Herstellen van Narcistisch Misbruik?
