Ken je de term secundaire victimisatie? Wanneer iemand slachtoffer wordt van een delict kan het voorkomen dat diegene door gebrek aan erkenning en/of onbegrip bij de instanties opnieuw slachtoffer wordt van hetzelfde delict. We spreken dan van secundaire victimisatie. In dit artikel maak ik aan de hand van voorbeelden inzichtelijk wat het is…
Wat is secundaire victimisatie?
Secundaire victimisatie, ook wel hernieuwd slachtofferschap genoemd, is een term voor iemand die opnieuw slachtoffer wordt van hetzelfde delict. Deze tweede maal kan het gevolg zijn van onbegrip bij instanties of omstanders.
Zo kan iemand schade hebben als gevolg van een aanrijding en door de verzekeringsmaatschappij worden afgescheept. Dit voorbeeld is een relatief licht ongemak. In de praktijk heeft secundaire victimisatie vaak veel ernstigere gevolgen dan alleen financiële.
Psychosociale gevolgen
Deze gevolgen worden beïnvloed door reacties van familie en vrienden, en door de hulpverlening. Deze zijn vaak dubbelzinnig, wat secundaire victimisatie in de hand kan werken. Sinds 2011 is in het Nederlandse Wetboek van Strafvordering vastgelegd dat het slachtoffer van een misdrijf daarom recht heeft op een correcte bejegening.Bron Wikipdia
Secundaire victimisatie en narcistisch misbruik
Wanneer je slachtoffer bent van narcistisch misbruik dan heb je onderstaande zinnen vast weleens gehoord:
- Waar twee kijven hebben twee schuld.
- Je moet de mensen nemen zoals ze zijn, en als je er niet tegen kunt ga je gewoon bij hem/haar weg.
- Nee dat geloof ik niet, het is zo’n aardig iemand. Die doet zulke vreselijke dingen niet.
- Een narcist? Welnee, jullie liggen elkaar gewoon niet!
- Dat geloof ik niet, elk mens heeft wel iets goeds in zich.
- Stel je niet aan! Je moet wat harder zijn voor jezelf.
Die laatste zei mijn narcistische moeder vaak tegen me, wanneer ik boos was over onrecht dat me werd aangedaan.
Bij slachtoffers van narcistisch misbruik, en ander psychisch geweld, komt heel veel secundaire victimisatie voor. Dit komt enerzijds omdat het voor de buitenwereld niet zichtbaar is. En anderzijds doordat veel mensen zich niet kunnen voorstellen wat voor toxische mensen er op deze aardbol rondlopen.
Hieronder geef ik een aantal voorbeelden van secundaire victimisatie.
Voorbeelden van secundaire victimisatie uit eigen ondervinding
Als kind dat opgroeide in een gezin met een narcistische moeder heb ik veel met secundaire victimisatie te maken gehad. Dat begon vooral toen ik naar school ging.
Wanneer je zoals ik het zwarte schaap bent dan sta je al met 10-0 achter. Thuis heb je geleerd dat je niet voor jezelf mag opkomen, omdat je anders een afstraffing krijgt. Maar voor angstige en onzekere kinderen is op scholen geen genade. Ik ben dan ook gedurende mijn hele schooltijd gepest.
De schooltijd
Een van de eerste gevallen van pesten die ik me kan herinneren was op de kleuterschool. Een jongen gooide mijn spullen op de vloer. Toen ik ze oppakte gaf hij me een trap in mijn gezicht.
Vervolgens ging ik naar de kleuterleidster en vertelde dat Gert-Jan me in mijn gezicht had getrapt. Haar reactie: Gert-Jan? Nee, dat geloof ik niet!
Dat was mijn allereerste duidelijke geval van secundaire victimisatie. En die trap in m’n gezicht zou ik figuurlijk nog vele malen krijgen. Op de scholen die volgden zou het alleen nog maar erger worden.
Reeds in andere artikelen vertelde ik dat mijn narcistische moeder in alle oudercommissies van mijn scholen zat. En dat de meeste leerkrachten al bij voorbaat een hekel aan mij hadden.
Het vermoeden is dan ook zeer sterk dat ze me tijdens de vergaderingen zwart maakte. Ik was het slachtoffer van psychisch geweld, maar de leraren dachten dat ik thuis een rotjongen was.
Wanneer ik gepest werd traden ze dan ook nooit op. Behalve wanneer ik iets terug deed. Dat laatste gebeurde vooral in de zesde klas van de lagere school. Om de haverklap hing de onderwijzer aan de telefoon. En wanneer mijn vader opnam vroeg hij altijd naar mijn moeder…
Blaming the victim
Na de lagere school ging ik naar de LTS. Daar hadden we een klassenleraar die altijd de schuld bij mij neerlegde. Ene Heinkens, een leraar met zeer losse handjes. Dat ze me pestten kwam volgens hem omdat ik stiekem lachte. Bijvoorbeeld wanneer iemand de klas werd uitgestuurd.
Dat ik dan lachte was overigens niet omdat ik het zo grappig vond. Ik lachte altijd wanneer ik me geen houding wist te geven. Maar ja, van een leraar kun je natuurlijk geen mensenkennis verwachten…
Op een keer stuurde hij iemand de klas uit en smeet zijn tas achter hem aan. Iedereen lachte, maar van mij zag hij het natuurlijk weer. Ik kreeg een flinke lel voor mijn kop. “Zo Herman, als jij lacht om een ander z’n leed dan zullen wij eens lachten om jouw leed” zij hij er achteraan. De rest van de klas lachte nu nog harder.
Weggepest op het werk
Eind jaren 90 werd ik, omdat ik geen werk, had in de banenpool geplaatst. Je werd dan door een stichting aan het werk gezet. In mijn geval waren dat allemaal klusjes voor de gemeente. Op een dag kwam er iemand die het op mij had voorzien en me voortduren liep te pesten.
Het resulteerde er uiteindelijk in dat ik overspannen thuis kwam te zitten. In het artikel “Verborgen narcisme versus openlijk narcisme” vertelde ik reeds over de gemene consulent die me vervolgens dwong aan een destructief project in Noorwegen deel te nemen.
Toen ik hiervan kennis nam moest ik denken aan de tijd dat ik was “ondergebracht” in de banenpool (1997 – 1998). Hier was een consulent die niet bepaald geliefd was. Regelmatig kwamen vrouwelijke collega’s huilend zijn kantoor uit. Dat hij zo gehaat was begreep ik nog beter toen ik meer met hem te maken kreeg.
In 1998 kwam er een nieuwe “collega” die ik met de kennis van nu zou willen omschrijven als een regelrechte psychopaat. Deze persoon had het op mij gemunt. Zijn gepest, volgens hem allemaal mijn eigen schuld, leidde ertoe dat ik overspannen thuis kwam te zitten.
Dat was het moment dat deze consulent zich meer met mij ging bemoeien. Ik werd door hem behandeld als iemand die de kantjes er wat vanaf probeerde te lopen. En uiteindelijk dwong hij me ertoe mee te doen aan het zogenaamde “Sneeuwbalproject”.
Dat “Sneeuwbalproject” betekende dat je met een groep in Noorwegen ging bivakkeren. Onder de groepsleden bevonden zich ex junks, alcoholisten en andere probleemgevallen. Enkele daarvan hadden het op mij gemunt. Dat ging zo ver dat een me dreigde aan een mes te rijgen.
Echt een project waar je mee geholpen bent wanneer je overspannen bent…
Bovenstaande quote is afkomstig uit het artikel: Verborgen narcisme versus openlijk narcisme.
Secundaire victimisatie door maatschappelijk onbegrip
Reeds toen ik nog in de banenpool werkte was er een collega die altijd zei “Vroeger had iedereen last van de rug, nu is iedereen overspannen”. Hij zag in iedereen die zich ziek melde een werkweigeraar. Waarschijnlijk is er ook zo over mij gesproken toen ik overspannen was.
Het genoemde voorbeeld is een duidelijk geval van secundaire victimisatie. Eerst word je gepest tot je overspannen thuis komt te zitten. Vervolgens is er geen erkenning daarvoor en word je behandeld alsof je de kantjes er vanaf loopt.
Vaak is er in de maatschappij geen begrip voor dingen die je niet kunt zien. Wanneer je beide benen in het gips hebt kunnen andere mensen dat zien en tonen ze begrip. Maar wanneer je slachtoffer bent van psychisch geweld kunnen ze dat niet aan je zien.
Ja de symptomen kunnen ze zien. Maar in de schooltijd is daar geen tolerantie voor en krijg je met nog meer psychische terreur te maken. En wanneer je volwassen bent is men vaak geneigd dit op een negatieve manier te interpreteren.
Men ziet afwijkend gedrag maar vraagt zich niet af hoe dat komt.
De algemene opvatting is dat we flink moeten zijn, doorzetten en vooral niet moeten zeuren. Vaak gaan slachtoffers van psychisch geweld daar in mee. Ze gaan over hun eigen grenzen en raken nog meer beschadigd.
Secundaire victimisatie op het internet
Ook op internet ligt secundaire victimisatie op de loer. Websites als Facebook zijn eigenlijk de meest onveilige plekken om gevoelige kwesties te bespreken. Op het lotgenotenforum van deze website worden trollen verbannen. Maar op sociale mediaplatforms hebben ze vaak vrij spel.
In het reeds eerder genoemde artikel over verborgen narcisme vertelde ik dat sociale media voor verborgen narcisten de ideale plek is om in alle anonimiteit hun haat en agressie op onbekenden bot te vieren.
Maar het zijn niet alleen internettrollen die hele hatelijke opmerkingen kunnen plaatsen. Veel mensen zijn erg snel met hun oordeel en posten die zonder na te denken. Kijk maar eens naar onderstaande video.
Erkenning van het slachtoffer zijn
Wanneer je wordt aangereden is er een redelijke kans dat de veroorzaker schuld bekend en het slachtoffer daarmee erkenning geeft. Doch wanneer je met een toxisch iemand als een narcist te maken hebt dan krijg je geen erkenning.
Wanneer het in extreme gevallen al tot een rechtszitting komt dan zal de advocaat de verdachte vertellen dat diegene medeleven moet tonen om strafvermindering te krijgen.
Dat maakt het al een stuk minder oprecht, waardoor het voor het slachtoffer als valse erkenning voelt.
Doch in veruit de meeste gevallen van psychisch geweld komt het helemaal niet tot strafvervolging van de dader. In feite kun je ongestraft iemands leven verwoesten. Hoezo rechtstaat?
Geen diagnose, geen erkenning…
Ook wanneer je bij de reguliere hulpverlening aankomt met het verhaal dat je slachtoffer bent van narcistisch misbruik krijg je daar geen erkenning voor. Voor hen geldt dat er eerst een diagnose moet worden gesteld.
En dat is hem nou net het probleem, want narcisten laten zich niet diagnosticeren. Ze vinden zichzelf perfect en leggen de schuld bij het slachtoffer.
De grootste pijn van secundaire victimisatie is het geen erkenning krijgen voor hetgeen je is aangedaan!
Helaas hoef je die erkenning van de meeste mensen niet te verwachten. Bij de meeste mensen is weinig bekend over pathologisch narcisme. Zoek de erkenning allereerst bij jezelf en daarna bij lotgenoten. Alleen zij begrijpen werkelijk wat je hebt meegemaakt.
Bevrijd jezelf van Narcistisch Misbruik
- Wil jij jezelf ook bevrijden van je beperkende gedachten na narcistisch misbruik?
- Wil jij je leven weer in eigen hand nemen?
Dan is de "30 Dagen Narcismevrij Challenge" een goede stap!
Zelfvictimisatie
Ook veel slachtoffers zijn vaak geneigd de schuld bij zichzelf neer te leggen. Vooral wanneer je te maken hebt gehad met een narcist die altijd de schuld bij jou legt.
Door stelselmatig te horen dat het allemaal jouw schuld is ga je daar uiteindelijk in geloven. En dus ook wanneer anderen het jou aangedane onrecht bagatelliseren ga je er zelf in geloven.
Deze vorm van secundaire victimisatie zou ik zelfvictimisatie willen noemen.
Slachtoffer zijn versus in de slachtofferrol zitten
In dit artikel is al verschillende keren het woord slachtoffer gevallen. Veel therapeuten zijn tegen het gebruik van het woord slachtoffer. Maar ik vind dat dit gewon gebruikt moet kunnen worden. Wel maak ik een onderscheid tussen slachtoffer zijn en in het slachtofferschap blijven hangen.
Je bent nu eenmaal slachtoffer van narcistisch misbruik. Bovendien is het belangrijk dat dit wordt erkent, ook door jezelf. Maar wanneer je bent begonnen met het verwerken zul je toch weer verder moeten met je leven. Dan zul je uit het slachtofferschap moeten stappen.
Lees ook het artikel “De slachtofferrol: Waarom je eruit moet stappen!”
Tot zover dit artikel over secundaire victimisatie. Ik hoop hiermee inzichtelijk te hebben gemaakt wat secundaire victimisatie is en wat het met je doet. Heb je nog opmerkingen of aanvullingen? Deel het in een reactie. Kennis is macht!
Wil je Herstellen van Narcistisch Misbruik?
