Je grenzen aangeven en bewaken

Mensen die met narcistisch misbruik te maken hebben gehad zullen moeite hebben met grenzen aangeven. Dit komt doordat de narcist telkens over jou grenzen heen ging en je vervolgens afschilderde als een aansteller wanneer je je hiertegen verzette. In dit artikel geef ik tips hoe je beter je emotionele grenzen kunt bewaken.

Waarom grenzen aangeven?

Ieder mens heeft persoonlijke grenzen welke voor iedereen verschillend zijn. Vaak leidt dit tot onbegrip omdat veel mensen van hun eigen grenzen uitgaan. Daarom is het belangrijk dat je op een assertieve manier je grenzen aangeeft.

Wanneer je met narcistisch misbruik te maken hebt gehad is de kans groot dat je codependent bent. Mensen met codependentie hebben moeite met grenzen aangeven. Dit uit angst voor een confrontatie.

Meer over codependentie in het artikel “Codependentie en Narcisme”

Maar grenzen aangeven is van groot belang voor zowel je lichamelijke als geestelijke gezondheid. Wanneer je nooit grenzen stelt aan wat anderen van je verwachten kan dat leiden tot oververmoeidheid, chronische stress en uiteindelijk een burnout.

Onthoud: Grenzen zijn er niet om anderen gelukkig te maken maar om jou te beschermen. De schutting van je tuin is ook niet bedoeld om de buren gelukkig te maken maar om jouw terrein af te bakenen. Datzelfde geldt ook voor je emotionele grenzen!

Grenzen aangeven en narcisme

Zoals bekend accepteert een narcist andermans grenzen niet. Wanneer je bij een narcist je grenzen aangeeft krijg je een onredelijke reactie. De narcist zal je neerzetten als een kleinzielige aansteller.

Narcisten zijn simpelweg niet in staat zich te verplaatsen in de gevoelens en behoeften van anderen. Alleen de eigen behoefte telt. Grenzen aangeven naar een narcist toe is dan ook onmogelijk. Hoe assertief je ook bent, de boodschap zal niet aankomen.

Verderop in dit artikel ga ik dieper in op hoe een narcist reageert wanneer je een grens aangeeft.

Zelf groeide ik op in een gezin met een narcistische moeder. Als gevolg daarvan had ik ook altijd moeite met grenzen aangeven. Net als thuis verwachtte ik al bij voorbaat een onredelijke reactie.

Pas wanneer iemand ver over mijn grenzen ging werd ik boos en zei er wat van, vanuit mijn boosheid. En boosheid is meestal een slechte raadgever. Het gevolg was dat omstanders mijn reactie als onredelijk zagen en de pestkop vrolijk door kon gaan.

Je persoonlijke grenzen leren kennen en bewaken

Voordat je leert grenzen aangeven moet je eerst weten wat je grenzen zijn. Die zijn voor iedereen persoonlijk omdat de een meer aan kan dan de ander.

We onderscheiden drie soorten grenzen, te weten: fysieke grenzen, mentale grenzen en emotionele grenzen. In dit artikel gaan we het voornamelijk over emotionele grenzen hebben.

Hoe weet je nu wat je persoonlijke grenzen zijn? Wanneer iemand over je grenzen heen gaat voel je dat onder normale omstandigheden.

Maar iemand die langdurig aan narcistisch misbruik heeft blootgestaan is van de eigen gevoelens vervreemd. Van de narcist mocht je namelijk nooit je eigen gevoelens ervaren.

Gevoelens komen voort uit behoeften. Zo hebben we allemaal de behoefte om te eten. Wanneer je te weinig eet heb je honger. Maar wanneer je teveel eet voel je je opgeblazen. In beide gevallen heb je dus je eigen grenzen overschreden.

Behoeften en gevoelens zijn dus onlosmakelijk verbonden met je persoonlijke grenzen. Om dus te weten wat je grenzen zijn moet je allereerst je behoeften en gevoelens kunnen ervaren. In het voorgaande voorbeeld was dat makkelijk. Maar hoe zit het met je emotionele grenzen?

Stel je hebt een collega die voortdurend kritiek op je werk heeft. Je emotionele behoeft is hier dat je waardering nodig hebt. Omdat je voortdurend op vermeende fouten wordt gewezen krijg je het gevoel dat je niets goed kunt doen.

Dit is het moment waarop die collega over jouw grens heen gaat. Maar hoe ga je nu je grenzen aangeven?

Op een assertieve manier je emotionele grenzen aangeven

Allereerst wil ik een misverstand over assertiviteit uit de weg ruimen. Veel mensen verwarren assertiviteit met verbale agressie. Maar iemand die assertief is is juist in staat om de eigen grenzen aan te geven zonder daarbij de ander te kwetsen of boos te maken.

Dit geldt uiteraard alleen voor normale mensen, want alleen het feit dat je je grenzen aangeeft is voor narcisten en andere toxische mensen al voldoende reden om kwaad te worden. Ongeacht hoe tactisch je het brengt.

Lees ook het artikel “Een narcist boos maken”

Een adequaat assertieve houding betekent opkomen voor zichzelf en de eigen mening, rechten en standpunten zonder gesprekspartners agressief te benaderen zodat zij in hun waarde blijven.

Bron Wikipedia

In eerder genoemd voorbeeld met de kritische collega ga je dus op de volgende manier je grenzen aangeven:

“Ook ik heb behoefte aan waardering voor mijn werk. Maar wanneer je de nadruk alleen op het negatieve legt geef je mij het gevoel dat ik niets goed kan doen.”

In bovenstaande zin benoem je je behoeften en gevoelens, zonder de ander ergens van te beschuldigen.

Assertief zijn heeft ook te maken met zelfvertrouwen. Wanneer je hier meer over wilt weten lees dan het artikel “Zelfvertrouwen na Narcistisch Misbruik“, of bezoek de website Newstart.nl van Frank de Moei.

Nee leren zeggen

Veel mensen vinden het moeilijk om nee te zeggen. En helaas zijn er ook weer mensen die daar dankbaar misbruik van maken.

Ook ik heb veel moeite mee gehad om nee te zeggen. De oorzaak hiervan is terug te leiden tot mijn jeugd. Mijn narcistische moeder maakte me regelmatig uit voor egoïst, terwijl ze dat zelf was.

In de zieke belevingswereld van de narcist draait alles om hen. Voor de behoeften van anderen hebben ze geen aandacht of begrip. Dus wanneer iemand niet doet wat hen uitkomt is dat in hun ogen een egoïst.

Ken je triggers

Het gevolg van deze “opvoeding” was dat ik nooit nee durfde te zeggen uit angst dat mensen me een egoïst zouden vinden. En zo ging ik vaak mee in dingen die ik eigenlijk niet wilde. Soms gaf ik op het laatste moment toch mijn grens aan, hetgeen door sommigen als onbetrouwbaar werd geïnterpreteerd.

Mijn trigger was dus dat ik niet egoïstisch gevonden wilde worden. De diepere behoefte was het willen krijgen van waardering en aardig gevonden willen worden.

Doch inmiddels weet ik dat wanneer je geen grenzen aangeeft mensen over je heen lopen. Men heeft veel meer respect voor iemand die niet altijd even aardig is en wel grenzen aangeeft dan voor iemand die zich alles laat welgevallen.

Het is dus belangrijk dat je weet wat je eigen trigger is zodat je deze kunt analyseren en relativeren.

Tip: Lees ook het artikel “Herstellen van Narcistisch Misbruik”

Consistent zijn aan eerder gedrag

Stel je hebt een leuke baan waarbij regelmatig wordt gevraagd of je wilt overwerken. Normaal vind je dat geen probleem, maar vandaag heb je daar geen zin in. Toch krijg je het verzoek.

Omdat je anders altijd ja zegt vind je het nu moeilijk om nee te zeggen. Volgens oud-hoogleraar psychologie en marketing Robert B. Cialdini zijn mensen geneigd consistent te zijn aan een eerdere reactie.

In zijn boek “Invloed” haalt hij een voorbeeld aan van een experiment dat in de Amerikaanse staat Californië heeft plaatsgevonden.

In twee straten werd aan de bewoners gevraagd een opzichtig bord met de tekst “Drive carefully” in hun tuin te plaatsen. Aan de bewoners van de ene straat vroeg men eerst om een klein bordje met de tekst “Be a safer driver” achter het raam te plaatsen. Bijna niemand weigerde. Twee weken later vroeg men het grote bord te plaatsen.

Wat bleek? 73% Stond toe dat het grote opzichtige bord in hun tuin werd geplaatst. Terwijl in de straat waar men het direct vroeg slechts 17% ermee instemde.

De moraal van dit verhaal is dat de bewoners die eerst het kleine bordje hadden geplaatst zich verplicht voelden ook het grote bord te laten plaatsen.

Duidelijke grenzen aangeven

Terug naar het voorbeeld van overwerken: Normaal vind je het geen probleem om langer door te werken. Maar deze keer heb je slecht geslapen en bent moe. De hele dag heb je uitgekeken naar het moment dat je naar huis kon om uit te rusten. En uitgerekend dan vragen ze je om over te werken.

Je behoefte is rust maar het voelt ongemakkelijk om nee te zeggen tegen het verzoek. Waarschijnlijk zul je iets denken als “De leidinggevende verwacht van me dat ik ja zeg omdat ik dat altijd doe. Wanneer ik nu nee zeg zal ik hem/haar teleurstellen.”

Je wilt dus nee zeggen maar voelt je verplicht ja te zeggen omdat je dat anders ook altijd doet. Je moet nu je grenzen aangeven en nee zeggen. Op het moment dat je toch ja zegt laat je anderen over je grenzen heen gaan!

Wanneer je nee zegt bestaat er een kans dat de ander je toch probeert over te halen om ja te zeggen. In bovenstaand voorbeeld zou je er dan op kunnen wijzen dat je altijd voor ze klaar staat maar dat het nu even niet uitkomt. Punt!

Grenzen aangeven naar een narcist toe

In bovenstaande voorbeelden ging ik uit van normale mensen. Maar hoe zit het met grenzen aangeven naar een narcist toe? Zoals ik in het begin al vertelde accepteert een narcist andermans grenzen niet. Hoe assertief je ook bent, je zult de narcist niet bereiken.

Maar wat kun je nu precies verwachten wanneer je een narcist probeert duidelijk te maken dat hij of zij over jouw grens is heengegaan? In eerste instantie zal dit woede en ontkenning zijn.

De narcist zal woedend op je zijn omdat je het gewaagd hebt een grens te stellen. Bovendien zullen ze diep beledigt zijn omdat je zo’n perfect persoon als ze denken te zijn hebt bekritiseerd.

Vervolgens zullen ze al je waarnemingen ontkennen en proberen je neer te zetten als een aansteller. Een kleinzielig iemand die van een mug een olifant maakt.

Manipulatie

In de volgende fase begint de manipulatie. Ze zullen de slachtofferrol opeisen en zich beklagen dat jij over hun grenzen bent heengegaan! Door jou kleinzielige gedrag heb je ze diep gekwetst…

Het verraderlijke hierin is dat ze zo bedreven zijn in deze tactiek dat je er in mee gaat. Diep vanbinnen weet je dat het niet klopt, maar de redenaties lijken allemaal zo plausibel. Wanneer je er later op terugkijkt kun je het manipulatieve spel herkennen, maar dan is het al te laat.

Het eindigt er vaak mee dat het werkelijke slachtoffer excuses aanbiedt aan de narcist. En de narcist gaat gewoon door met het niet respecteren van jouw grenzen.

Mijn advies is om niet mee te gaan in dit spel van manipulatie. Deel alleen mede dat je ergens niet van gediend bent. Sluit je vervolgens af voor de valse argumenten van de narcist en ga niet in discussie.

Vraag desnoods of je niet duidelijk bent geweest maar laat je niet verleiden tot een inhoudelijke reactie.

Tot zover dit artikel over grenzen aangeven voor overlevers van narcistisch misbruik. Heb je nog aanvullingen, vragen of opmerkingen? Laat een reactie achter en deel je inzichten. Kennis is macht!

Wil je Herstellen van Narcistisch Misbruik?

In dit gratis e-book dat ik samen met psychologe Corry de Rooy maakte geven we 10 tips voor herstel na narcistisch misbruik. Zet de eerste stap naar een narcismevrij leven. Abonneer je op onze nieuwsbrief en ontvang gratis het e-book ’10 Tips voor Herstel na Narcistisch Misbruik’. We sturen je geen spam en je kunt je op elk moment weer afmelden.

Dowload dit Gratis E-book Nu >>