Een narcist liegt. Niet zomaar een leugentje om bestwil, maar structureel en op een geraffineerde manier. Voor veel slachtoffers van narcistisch misbruik is het liegen van de narcist een van de meest slopende onderdelen. De narcist verdraait de waarheid zo sterk dat jij uiteindelijk aan jezelf gaat twijfelen. En nog erger: de omgeving gelooft vaak ook de leugens van de narcist.
Waarom liegt een narcist?
Een narcist liegt om controle te houden over anderen en om zijn of haar imago te beschermen. Hun zelfbeeld is kwetsbaar en hangt grotendeels af van hoe anderen hen zien. Om de façade van perfectie of onschuld te behouden, liegt de narcist om fouten te verhullen, misstappen te rechtvaardigen of om zichzelf als slachtoffer te presenteren. Dit helpt hen om de buitenwereld te manipuleren en sympathie te winnen.
Soms gebruiken narcisten leugens om drama te creëren en situaties naar hun hand te zetten. Door te liegen kunnen ze anderen tegen elkaar uitspelen en macht behouden binnen families of relaties.
Weet een narcist dat hij liegt?
Een veelgestelde vraag luidt: weet een narcist dat hij of zij liegt? In veel gevallen wel. Narcisten zijn zich vaak bewust van hun leugens, vooral wanneer ze deze inzetten om je te manipuleren of straffen, zoals bij gaslighting.
Tegelijkertijd houden veel narcisten zichzelf ook voor de gek. Doordat ze hun leugens zo vaak herhalen, gaan ze hun eigen verhalen geloven. Hierdoor beschermen ze hun kwetsbare ego en blijven ze psychologisch overeind. Narcisten wisselen dus voortdurend tussen opzettelijke manipulatie en zelfbedrog.
Hoe een narcist liegt: herkenbare patronen
Een narcist liegt op verschillende manieren:
- Gaslighting: De narcist verdraait feiten en laat jou aan je eigen geheugen of waarneming twijfelen.
- Overdrijving en bagatellisering: Positieve zaken worden overdreven, negatieve gebeurtenissen worden geminimaliseerd of ontkend.
- Slachtofferrol aannemen: Narcisten draaien situaties om zodat zij de ‘gedupeerden’ lijken, terwijl jij als dader wordt neergezet.
- Chronisch liegen over details: Zelfs in onbenullige zaken zullen narcisten liegen om situaties te controleren of onnodige verwarring te zaaien.
Blameshifting: jij krijgt de schuld
Een van de meest destructieve leugens van een narcist is blameshifting: de narcist verschuift schuld en verantwoordelijkheid continu naar jou. Hierdoor krijg jij de schuld van hun woede-uitbarstingen, emotionele mishandeling of zelfs fysiek geweld. Typische uitspraken van narcisten bij blameshifting zijn:
- “Jij dwingt me tot dit gedrag.”
- “Als jij niet zo moeilijk deed, zou ik niet zo boos worden.”
- “Dit gebeurt allemaal door jouw onzekerheid.”
Blameshifting zorgt ervoor dat je gaat twijfelen aan jezelf en het idee ontwikkelt dat jij verantwoordelijk bent voor het gedrag van de narcist.
Een narcist liegt – en wordt vaak geloofd
Wat het extra schrijnend maakt, is dat narcisten meesterlijke leugenaars zijn die hun verhaal zo geloofwaardig brengen dat anderen hen vaak geloven. Door hun charme en manipulatieve vaardigheden overtuigen ze familie, vrienden of zelfs hulpverleners.
Omdat de omgeving vaak geen idee heeft van de ware aard van de narcist, laat ze jou als slachtoffer in de steek. Zo werkt de narcist doelgericht toe naar jouw sociale isolatie. Terwijl jij steeds meer als het ‘probleem’ wordt gezien, blijft de narcist ongeschonden en krijgt hij of zij vaak nog de steun van anderen. Daardoor kom jij steeds verder alleen te staan, precies zoals de narcist dat beoogt.
De complete leugen waarin de narcist leeft
Een narcist leeft in een leugen, niet alleen richting anderen, maar ook richting zichzelf. In hun innerlijke wereld is de narcist de onschuldige, de machtige of de misbegrepen persoon. De narcist negeert of verdraait alles wat niet in zijn zelfbeeld past. Dit maakt dat narcisten niet in staat zijn tot echte zelfreflectie of verantwoordelijkheid nemen.
Wat kun jij doen als een narcist liegt?
- Herken de patronen en zie de dynamiek: Jouw gevoelens en waarnemingen zijn echt.
- Bewaak je grenzen: Stop met discussies waarin je continu in het defensief wordt gedwongen.
- Zoek betrouwbare steun: Omring jezelf met mensen die jouw verhaal wél begrijpen.
- Documenteer situaties: Dit helpt vooral als er juridische stappen nodig zijn.
- Werk aan je herstel: De narcist zal niet veranderen, maar jij kunt leren jezelf te beschermen.
Jouw eerste stap naar vrijheid
Een narcist liegt om macht te behouden – maar jij kunt die macht terugnemen. Door te leren hoe narcistische manipulatie werkt en door bewust uit het web van leugens te stappen, maak je ruimte voor herstel.
Wil jij je bevrijden uit de destructieve invloed van narcistisch misbruik en blameshifting? In het programma Herkenning, Heling en Vrijheid van Tanja van Rij leer je hoe je loskomt van deze dynamiek, grenzen stelt en je zelfvertrouwen terugwint.