Op deze website word heel vaak de term narcist gebruikt. Maar wat is een narcist nu eigenlijk precies? In dit artikel probeer ik daarop een helder antwoord te geven…
Narcistische persoonlijkheidsstoornis (NPS)
Wanneer we het hier hebben over een narcist bedoelen we eigenlijk iemand met een narcistische persoonlijkheidsstoornis, ook wel afgekort tot NPS.
Iemand met een narcistische persoonlijkheidsstoornis is alle realiteit uit het oog verloren met betrekking tot de eigen belangrijkheid. Ziet zichzelf en anderen niet meer op een realistische manier en toont egoïstisch gedrag. Iemand met een NPS kan zich ook niet in andere mensen verplaatsen, elk gevoel voor empathie ontbreekt.
Wat is een narcist volgens Sigmund Freud?
De term narcisme werd voor het eerst gebruikt door de neuroloog Sigmund Freud. Hij noemde het verschijnsel naar een figuur uit de Griekse Mythologie, Narcissus. Volgens de mythe zou deze Narcissus verliefd zijn geworden op zijn eigen spiegelbeeld dat hij in het water zag.
Met de term narcisme doelde Freud op gedrag dat zich kenmerkte door een obsessie voor zichzelf. Mensen die alleen maar oog hebben voor de eigen behoeftes en totaal niet voor die van anderen. Zij die anderen misbruiken om zelf aan hun trekken te komen. Die niet een ander beminnen, maar vooral zelf bemind willen worden.
Wat is een narcist volgens de DSM?
De “Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders”, kortweg DSM, wordt beschouwd als het standaard handboek voor psychiatrische diagnostiek. In de DSM-IV worden 9 narcistische eigenschappen genoemd. Wanneer een persoon minimaal 5 van deze eigenschappen bezit is er sprake van een narcistische persoonlijkheidsstoornis.
- Zichzelf heel belangrijk vinden.
- Een overdreven behoefte aan bewondering hebben.
- Manipuleert en misbruikt anderen om zijn of haar eigen doelen te verwezenlijken.
- Een gebrek aan empathie. De persoon houdt geen rekening met anderen en kan zich niet inleven in de gevoelens van een ander.
- Geobsedeerd zijn door zaken als macht, succes, schoonheid, genialiteit, de perfecte liefde.
- Zichzelf bijzonder voelen en denken dat hij/zij alleen kan worden begrepen door andere bijzondere mensen.
- Denken meer rechten te hebben dan anderen en eisen dat anderen zich aanpassen.
- Is snel jaloers en voelt zich vaak tekort gedaan.
- Arrogant gedrag en kwaad worden wanneer iemand die als minderwaardig wordt beschouwd kritiek uit of hem of haar tegenspreekt.
In de DSM-V is de indeling van persoonlijkheidsstoornissen ingrijpend veranderd. Er zijn vijf nieuwe hoofdgroepen opgesteld. Narcisme valt hierin binnen de antisociale persoonlijkheidsstoornissen. Als kenmerken worden genoemd: arrogantie, opgeblazen ego, egocentrisch en het misbruiken van anderen voor het eigen belang.
Wat is een narcist in de praktijk?
Helaas is het niet zo makkelijk een narcist te ontmaskeren. Naar de buitenwereld doen ze zich voor als de perfecte vader, moeder, echtgenoot, echtgenote, werknemer etc. Hun ware gezicht laten ze maar aan een beperkt aantal mensen zien, hun directe slachtoffers.
Het nare voor de slachtoffers is dat ze vaak niet worden geloofd als ze de narcist willen ontmaskeren. De buitenwereld kan zich niet voorstellen dat die buitengewoon sympathieke man of vrouw in werkelijkheid een monster is. Dat maakt dat de slachtoffers geen erkenning krijgen. Terwijl narcistisch misbruik zeer verstrekkende gevolgen heeft!
Openlijk narcisme
Openlijke narcisten zijn het makkelijkst te herkennen. Ze pochen vaak over hun eigen prestaties en halen die van een ander naar beneden. Vaak worden zij achter hun rug om uitgelachen, doch hun schadelijke gedrag wordt meestal niet herkend door de buitenwereld.
Verborgen narcisme
Verborgen narcisten zijn het meest verraderlijk en gevaarlijk. Ze pochen niet openlijk over zichzelf waardoor hun gedrag niet als narcistisch wordt herkend.
Wat is typisch gedrag van een narcist?
Eerder werden reeds narcistische kenmerken als egocentrisme, arrogantie en misbruik genoemd. Maar wat is een narcist in het dagelijks leven? En hoe zou je iemand met een narcistische persoonlijkheid kunnen herkennen?
Hieronder een aantal typische eigenschappen van een narcist:
- Gebrek aan empathie: Zich niet in anderen kunnen verplaatsen.
- Niet tegen kritiek kunnen: Een narcist kan in razernij uitbarsten wanneer iemand hem of haar bekritiseerd. Vooral wanneer dit gebeurt door iemand die ze als minderwaardig beschouwen.
- Manipulatie: O.a. het op subtiele wijze de aandacht afleiden van hun eigen destructieve gedrag. Zie ook het uitgebreide artikel over de tactieken van de narcist.
- Voortdurend aandacht vragen en bewonderd willen worden: Dit is zichtbaar bij openlijke narcisten. Verborgen narcisten doen dit op een subtielere wijze.
- Projectie: Hun eigen narcistische eigenschappen aan anderen toedichten. Zo maakte mijn narcistische moeder mij altijd uit voor egoïst, terwijl ze dat zelf is.
- Arrogantie: Anderen vernederen. Openlijke narcisten doen dit vaak op een grove wijze, terwijl verborgen narcisten dit op subtiele wijze doen. In het laatste geval krijgt vaak alleen het slachtoffer de vernederende boodschap mee. Wanneer deze dan boos zal worden zal hij/zij op onbegrip van de omgeving stuiten…
- Jaloers: Een narcist is jaloers op anderen, doch beweert dat anderen jaloers op hem/haar zijn. Zie ook het uitgebreide artikel over narcistische jaloezie.
- Slachtoffergedrag: Zichzelf als het slachtoffer neerzetten en het werkelijke slachtoffer als de dader.
- Gaslighting: Anderen laten denken dat ze gek zijn.
- Anderen een schuldgevoel geven: De zaken omdraaien zodat het slachtoffer zich schuldig gaat voelen.
- Complimenteren en beledigen tegelijk: Narcisten zijn er meester in om een complimentje met een nasmaak te geven. Bijvoorbeeld: “Wat heb je mooie kleren aan. Alleen zou iemand die knapper is ze moeten dragen”.
Zijn we allemaal een beetje narcist?
De meeste mensen hebben in meer of mindere mate wel enkele narcistische trekken. Tot op zekere hoogte is dat ook gezond want zonder eigenliefde is het leven zeer onaangenaam. We spreken echter van narcisme wanneer het ziekelijke vormen aanneemt.
Ook zijn narcistische gevoelens bij normale mensen vaak tijdelijk. Zo zijn we allemaal weleens jaloers of boos. Meestal wordt dit gevolgd door een gevoel van spijt. Dat is wat normale mensen van narcisten onderscheidt. Een narcist heeft namelijk nooit ergens spijt van!
De narcist ontmaskerd
Met dit artikel hoop ik enigszins antwoord te hebben gegeven op de vraag: Wat is een narcist? Het zal in de praktijk echter niet meevallen een narcist eenvoudig te ontmaskeren. Omdat ze zich vaak charmant kunnen voordoen is dit zeer lastig. Zeker voor mensen die geen of weinig kennis van het fenomeen narcisme hebben.
Meer informatie en praktijkvoorbeelden over het herkennen van narcistisch gedrag vind je in het artikel “Narcist herkennen en het gevaar onderkennen”.
Een ander probleem met narcisten is dat ze zich niet laten diagnosticeren. Ze vinden dat er niets mis is met hen. Het ligt altijd aan de anderen, lees de slachtoffers. Als leek zijnde mag je geen diagnose stellen, hooguit je vermoeden uitspreken.
Zie ook het artikel over het diagnosticeren van een narcist.
Heb je aanvullingen op de vraag “Wat is een narcist?”, of wil je ervaringen en tips delen? Laat dan hieronder een reactie achter!
Wil je Herstellen van Narcistisch Misbruik?
In dit gratis e-book dat ik samen met psychologe Corry de Rooy maakte geven we 10 tips voor herstel na narcistisch misbruik. Zet de eerste stap naar een narcismevrij leven. Abonneer je op onze nieuwsbrief en ontvang gratis het e-book ’10 Tips voor Herstel na Narcistisch Misbruik’. We sturen je geen spam en je kunt je op elk moment weer afmelden.
16 replies to "Wat is een narcist?"
Lees, lees en lees zoveel mogelijk over narcisme. Leer je kinderen over de verwoestende stoornis en maak je kinderen vroeg weerbaar. Ik groeide op in een toxisch gezin met een narcistische vader en een moeder zonder ruggengraat die medeplichtig was aan de straffen die wij als kinderen ondergingen. Ze hadden nooit kinderen mogen krijgen. Nooit. Ik ben het gezin ontvlucht op mijn zeventiende en nooit spijt gehad. Niet achterom gekeken. Ik kon nergens terecht. Dat boeide niet. Mijn oudste zus is ook een narcist. Gelukkig heb ik dat gen niet. Ook haar dochter blijkt een narcist. Soms gaat het van generatie op generatie. Ik heb gebroken met mijn hele familie. Ben verdrietig dat ik geen familie heb maar toch.. liever geen familie dan een toxische of narcistische. Mijn levensdoel is alle liefde en aandacht die ik heb te geven aan mijn lieve kinderen. Ik gun mijn moeder die nog leeft niet haar kleinkinderen te zien. Gelukkig hebben mijn kinderen ook geen behoefte om dat nare, gierige, egocentrische narcistische mens te kennen. Sorry naam is pseudoniem.
Min complimenten voor de mooie, overzichtelijke website!
Bedankt!
Ik zit midden in een vechtscheiding rond de kinderen het is zo ver gekomen dat mijn ex partner de kids heeft kunnen afpakken.
Ik ben radeloos en niemand geloofd me.
Hij heeft me in de psychiatrie gestoken en zo verder zijn plannetje kunnen afmaken. Zodat hij een “bewijs” had dat ik gek was.
Meerdere mensen staan achter hem.
Ik heb echt schrik van die persoon. Hij en zijn moeder stalken me. En tonen obsessief gedrag tot het ziekelijke toe. Meerdere mensen manipuleren enzoverder. Ik ben op en kan niet aan deze man ontsnappen. Niemand snapt of kan mijn Verhaal begrijpen. Vandaar dat ik deze wil omzetten in een boek dat ik zo openlijk de mensen kan waarschuwen wat de gevaren zijn met een narcist.
Het is zo erg dat hij naar het psychotische gedrag toe vertoond. Maar naar de buitenwereld hij zo charmant is. Maar binnenshuis pure horror.
Beste Melissa,
Hoe is het verlopen met je? Is de narcist ontmaskerd? Je moet hierboven staan en blijven vechten voor jezelf! Hoe staat het met jouw boek? Schrijven over eigen ervaringen zijn heel goed. Alvast veel succes
Veel sterkte gewenst groet pieter prins
Dag Bert, het spijt me dat jou bericht me triggert het volgende te schrijven en ik hoop dat je het niet persoonlijk neemt, maar dit moet me echt van het hart. Ik merk zelf dat ik met een narcistische pleegouder heb gemist dat ik gevoed werd, kenmerkend voor mij is dat er van opvoeden en voeden niet veel terecht kwam, noch heeft ze iets te maken met waar ik nu ben. Ze heeft eerder zichzelf van mijn levensenergie zitten voeden en van mij zitten profiteren en ik heb mezelf gebracht waar ik nu ben. Het hele idee dat ik ouders moet loslaten in liefde of ze respecteren of eigenlijk wat dan ook goeds van vinden is voor mij net zoiets als zeggen tegen een beul die je jarenlang heeft gemarteld: Dankjewel.. je hebt me gevoed, gevormd en gebracht waar ik nu ben… en daar dan ook nog dankbaar voor moeten zijn of liefde voor voelen. In mijn ogen is dit precies wat mishandelden kinderen voor hun voeten krijgen iedere keer opnieuw over mensen die hun levens hebben verwoest en daarmee nog meer het schuldgevoel worden aangepraat als ze dit terecht niet lukt. Als jij dit kan geven aan je ouders en er zo mee om gaan is dat helemaal prima, maar het mantra wat ik vaak hoor en proef van: Dat hoort zo want ze zijn ook goed geweest, of, het zijn toch je ouders’, daar draait mijn maag zich echt van om. Ik ben zelf nu in de 40 en ik heb echt geen enkel greintje gevoel voor die hippie mantra dat iedereen en alles liefde is en het zo goed bedoeld of wat dan ook. Mijn pleegouder was niet goed, ze was nooit lief, ze gaf letterlijk niks, sterker nog ze was een verzieker en verpester en afpakker van ieder goed dingetje dat in mijn leven plaatsvond en waar ze lucht van kreeg. En als ze niks konden vinden dan creëerde ze wel drama om de drama.. om de drama zelf met mij als speelbal. Nee ik haak hier echt af. Bah
Beste Saar, ook ik denk er zo over. Mijn ouders hebben me slechts op de wereld gezet en verder weinig goed gedaan w.b. mijn opvoeding en groei tot een volwassen mens. Mijn zelfvertrouwen heb ik zelf opgebouwd, dat hebben zij (m.n. mijn vader) stelselmatig de grond in geboord. En sinds 7 jaar heb ik geen contact met hem en dat doet me goed. Het houdt me nog steeds dagelijks bezig, ik heb het nog niet kunnen afsluiten of loslaten. Maar ik ben op weg en het gaat me lukken. Nooit meer wil ik het gevoel hebben kleiner te zijn dan hij en angst te voelen!
Dat kleiner voelen en die angst om iets verkeerd te zeggen of doen… Schuldgevoel is toch telkens heel herkenbaar… Ma t zit in ons hoofd zeggen ze dan….
Ik weet t toch nie hoor. Ik geef veel. Vergeef veel, en bljjf erbij dat onze ziel zelf koos om Bep lessen te leren. Heb ik ’t ergste dan nu gehad. Ik hoop ’t. Ik ga me Nie meer laten kwetsen door niemand als dit achter de rug is. Ik ga geen relatie meer aan gaan denk ik.
Goed verwoord. De woorden die je schrijft heb ik allemaal gehoord (gek genoeg ook van maatschappelijk narcisme) de ‘het zijn toch je ouders’ maar ook ik heb gehoord ‘maar ze hebben toch ook goede dingen gedaan voor je (bij beide idem dito zowel ouders als hulpverleenster) Maar is dat zo ja, normale emoties afkraken, normale grenzen die ik later wel aangaf overtreden/letterlijk voor mij gaan staan om niet te mogen nadenken/time-out, alleen kunnen straffen en niet stimuleren, keelgreep tot slaan van vader en narcistische woede, negeren op waarden omdat jij het anders ziet of dat hij dit voor zijn geld voor mij koopt en ik dan ondankbaar ben als bijvoorbeeld schoenen die hij leuk vind maar ik niet zou dragen en ik niet leuk vind, daarna straffend mij de hele dag gaat negeren. Ook ik ken het klein maken, zelfs nog op volwassen leeftijd, de schuldgevoelens, het wegcijferen alles in teken van hun (dus codependentie) Steeds de angst op jonge leeftijd om neergehaald te worden, gemeen neerbuigend beantwoorden, ook tot jongvolwassene, ook voor intimidatie of de vuisten wat je weer in je schulp doet kruipen vanbinnen. Of bij mij nog erger, het slaan en de keelgreep die ik al op jonge leeftijd kreeg waar iedereen bij was(visite) maar verborgen in een afgesloten kamertje gebeurde 1 op 1.
Wat Saar schreef.. zo zit mijn buurvrouw ook tegen me te praten als mijn gruwelvader en zijn pedofiele broer ter sprake komen. Dat ik dankbaar moet zijn voor zijn misbruik omdat ik daarom ben wie ik nu ben.
Het zijn misbruikers die zo praten. De medemisbruikers die de narcist bijstaan. Ze spelen vergevingsgezind Godje over de rug van de prooi van de narcisten.
Dag Herman,
Bedankt voor de inzichten en tips die je geeft, het is wel schrikken als het tot je doordringt.
De verhalen over je moeder zijn dramatisch, maar er zijn volgens mij ook subtielere voorbeelden. Ook je woord ‘wraak’ is wat negatief, maar ik begrijp wat je bedoelt. Beter lijkt me te spreken over loslaten en oefenen in assertiviteit, opkomen voor jezelf, zonder een ander nodeloos te kwetsen, alles wat je uitzendt komt als een boemerang vroeg of laat terug.
Loslaten uit liefde, je ouders hebben er toch voor gezorgd dat je er bent, gevoed en gebracht waar je nu bent, inclusief je vermogen om NU je eigen leven te gaan leven, en niet het leven van je geïnternaliseerde ouder.
Nogmaals dank,
Bert
Bert heeft geen idee. Dat is wel duidelijk. Hij praat net als de rest van de pionnen van de narcist. Dit soort mensen maakt het zo erg om te overleven.
Aan wraak op de narcist en zijn medewerkers heb ik nooit gedacht. Ik heb altijd goed gedaan voor onze misbruikers.
Bert kan ik vertellen dat die boemerang óók keihard terugkomt als je goed voor je misbruikers bent!
Ik ben het helemaal eens met de reactie van Sil op Bert. Hij is duidelijk geen slachtoffer van een narcist geweest. Hij is kennelijk een “flying monkey” mensen die narcisten (bedoeld maar vaker onbedoeld) de hand boven het hoofd houden en zo hun gedrag legitimeren en vaak zelfs verergeren. Een normaal mens kan zich niet voorstellen dat iemand die dicht bij ze staat geen empathisch vermogen heeft, geen verantwoordelijkheidsgevoel, geen schuldgevoel en pathologisch liegt en bedriegt etc. Ergens kan ik daar inkomen, zeker omdat een narcist alleen bij bepaalde mensen zijn masker laat vallen, echter dat bagatelliseren van de impact die dit soort mensen op hun slachtoffers hebben is kapotmakend. Ik moet accepteren dat ik nooit de erkenning zal krijgen voor wat mij en vele anderen met mij is aangedaan. Instanties, de rechtspraak door alles en iedereen wordt de narcist beschermd. Jij probeert te herstellen nadat je beseft wat je is overkomen en je probeert uit alle macht je kind te beschermen, maar ze keren je de rug toe en behandelen de narcist als slachtoffer en jou als dader. Ik heb gewoon feitelijk bewijs en daar wordt steevast NIET naar gekeken, omdat ze niet aan waarheidsvinding doen. Dit voelt alsof je in een psychische thriller beland bent. Psychologen hebben geen tot veel te weinig kennis van dit probleem en ook nog extreme wachtlijsten, dus herstellen zul je vooral zelf moeten doen, wat nagenoeg onmogelijk is doordat je al helemaal leeggezogen en uitgeput bent van het misbruik. Het is letterlijk gekmakend terwijl de echte gek vrolijk verder gaat met het kapotmaken van levens.
kan een regressie therapeut zelf een narcist zijn , ik zou graag mijn verhaal eens vertellen om hier zelf duidelijkheid over te krijgen over deze therapeut die mij heeft behandelt
zij heeft mij mishandelt en doen twijfelen aan mezelf , zelf ging ze over tot fysieke mishandeling ,ik wil dit openbaar maken zodat ze gestopt kan worden met haar praktijken
Halo Frans,
Je kunt je verhaal delen op het forum: https://www.narcistontmaskerd.nl/forum/